Türkiye’nin İlk Dijital Su Altı Haritası:
Mavi Atlas ile Denizlerdeki Yaşam Kayıt Altında
Anadolu Efes ve Deniz Yaşamını Koruma Derneği (DYKD), denizlerin korunması adına yürüttükleri “Denize +1 Nefes” projesini, vatandaş katılımını odağına alan Mavi Atlas uygulamasıyla yeni bir boyuta taşıdı. Mavi Atlas sayesinde herkes, deniz canlılarına dair gözlemlerini konum bilgisiyle birlikte sisteme kaydedebiliyor. Bu verilerle Türkiye’nin ilk dijital su altı biyoçeşitlilik haritası oluşturulacak. Uygulama, deniz ekosistemlerinin izlenmesi, iklim modellemesi ve yeni deniz koruma alanlarının belirlenmesi gibi bilimsel ve stratejik çalışmalara önemli katkılar sunacak. Vatandaşlar ayrıca bu uygulama üzerinden deniz canlıları hakkında birçok bilgiye erişerek hem farkındalıklarını artıracak hem de ekosistemin korunmasına daha bilinçli şekilde katkı sağlayabilecek.
Aldığımız her üç nefesten ikisini denizlere borçluyuz. Ancak o nefesi sağlayan deniz altı ekosistemleri, iklim krizi ve insan baskısı gibi nedenlerle her geçen gün daha kırılgan hale geliyor. Nitekim WWF’in “2024 Yaşayan Gezegen Raporu”na göre dünyada son 50 yılda, izlenen deniz canlılarının popülasyonlarında ortalama yüzde 56 düşüş yaşandı.
Bu çarpıcı veri tek başına bile, deniz yaşamını korumanın önemine dikkat çekiyor. Ekosistemlerin geleceği için bireylerin de sunabileceği önemli katkılar var. Anadolu Efes ve Deniz Yaşamını Koruma Derneği (DYKD) iş birliğinde 2022 yılında başlatılan “Denize +1 Nefes” projesinin dördüncü fazı bu anlayışla hayata geçirildi. Bu yeni aşamada, DYKD’nin geliştirdiği ve Anadolu Efes’in desteğiyle hayata geçirilen Mavi Atlas uygulaması kamuoyuyla paylaşıldı.
Türkiye’nin ilk dijital su altı biyoçeşitlilik haritası olacak uygulama, profesyonel dalgıç ve denizcilerin yanı sıra vatandaş katılımı ile de oluşturulacak. Uygulama sayesinde kullanıcılar, deniz canlılarına ilişkin gözlemlerini, konum bilgisi ve görsellerle birlikte sisteme kaydedebilecek. Sahadan toplanan veriler, uzmanlar tarafından incelenerek, sistemdeki yerini alacak. Bu verilerin, iklim modellemesi ve yeni deniz koruma alanlarının belirlenmesi gibi bilimsel ve stratejik çalışmalara katkı sunması da hedefleniyor.
Bununla birlikte, vatandaşlar, uygulama üzerinden deniz canlıları hakkında bilgi edinebiliyor. Bu sayede sadece deniz altı yaşamı belgelenmiyor; aynı zamanda doğa ile kurulan bağ güçleniyor ve toplumsal farkındalık artıyor. Kullanıcılar, uygulama aracılığıyla hem bilgileniyor hem de denizlerin aktif birer koruyucusuna dönüşüyor.
Anadolu Efes Bira Grubu Başkanı ve CEO’su Onur Altürk, konuyla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“56 yıl önce Anadolu topraklarında doğmuş bir şirket olarak bugün bayrağımızı 70’ten fazla ülkede dalgalandırıyoruz. Toplumu, çevreyi ve tüm paydaşlarımızdan oluşan ekosistemimizi güçlendirme hedefiyle uzun vadeli değer yaratacak projelere odaklanıyoruz. Sorumlu, bilinçli ve sürdürülebilir bir geleceğe katkı sunmak için çalışıyoruz.
Dünya Ekonomik Forumu’nun 2022 verilerine göre, biyoçeşitlilik kaybı ve ekosistem çöküşü önümüzdeki on yılın en büyük üç küresel riski arasında yer alıyor. Yaptığımız önceliklendirme analizlerinde paydaşlarımızın nezdinde bu konunun daha da öne çıkmaya başladığını gördük. Bu kapsamda 2022’de DYKD ile başlattığımız Denize +1 Nefes projesiyle Marmara’daki mercanlara yeniden hayat verebilmek için yola çıkmaya karar verdik. Yeni mercan bahçeleri oluşabilmesi için adımlar attık, bununla birlikte su altına izleme sistemleri kurduk.
Bu yıl ise çabamızı daha da ileri taşıyıp Mavi Atlas uygulamasına destek vererek su altı yaşamının haritasının çıkarmasına katkı sağlıyoruz. Bu yalnızca bir bilimsel veri projesi değil, aynı zamanda doğayla kurduğumuz ilişkiyi yeniden tanımlamak için bir yolculuk, kolektif hafıza ve hepimize yöneltilmiş bir çağrıdır.”
DYKD Başkanı Volkan Narcı ise şu ifadeleri kullandı:
“Mavi Atlas uygulamasının temel amacı, denizlerde ve sulak alanlarda yaşayan canlıların dijital olarak kayıt altına alınması, korunması gereken alanların görünür kılınması ve toplumsal farkındalığın artırılmasıdır. Bu konuyu bu kadar önemsememizin nedeni, yalnızca Akdeniz’e baktığımızda bile son 50 yılda toplam balık popülasyonunun yüzde 34 oranında azalmış olmasıdır.
Deniz yaşamını korumak; doğa, iklim ve gelecek için bir zorunluluk. Mavi Atlas, bu çabanın bir parçası olarak doğayı birlikte izlemek, belgelemek ve kolektif bir hafızaya dönüştürmek amacı taşıyor. Denizlerimizdeki türlerin izini sürecek olan bu dijital günce; denizleri korumanın yalnızca bilimsel değil, aynı zamanda kültürel, ekonomik ve etik bir sorumluluk olduğunu da hepimize hatırlatıyor.
Denize +1 Nefes projesi bugüne dek mercan nakli, su altı ses kayıtları, izleme sistemleri gibi öncü uygulamalara imza attı. Mavi Atlas ile birlikte bu çalışmalar daha geniş kitlelere ulaşacak, deniz yaşamına dair veri tabanı zenginleşecek ve korunması gereken alanlar çok daha net biçimde ortaya konabilecek.”
Tarım ve Orman Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü’nün de paydaşı olduğu bu proje, kamu-özel sektör-STK iş birliğinin deniz ekosistemlerinin korunmasındaki rolünü de somut biçimde ortaya koyuyor.
