Her ebeveynin merak ettiği konulardan biri, “Çocuğum yeterince uzuyor mu?” sorusudur. Boy uzaması yalnızca genetik mirasla ilgili değildir; çocuğun beslenme düzeni, uyku alışkanlıkları, fiziksel aktivite düzeyi ve hormonal dengesi büyüme hızını doğrudan etkiler.
Batıgöz Balçova Cerrahi Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Fikret İşbilir, sağlıklı büyümenin ipuçlarını ve ebeveynlerin sık yaptığı hataları anlattı.
Büyüme; Genetikle Başlar, Yaşam Tarzıyla Şekillenir
Uzm. Dr. Fikret İşbilir, genetik mirasın yalnızca büyüme potansiyelini belirlediğini vurgulayarak şunları söylüyor,
“Ebeveyn boy ortalaması, çocuğun erişebileceği tahmini boy aralığını belirler. Ancak bu potansiyelin gerçekleşmesi için doğru beslenme, yeterli uyku ve aktif bir yaşam tarzı gerekir. Aksi takdirde genetik avantaj bile kaybedilebilir.”
Beslenme Eksiklikleri Sessizce Büyümeyi Durdurabilir
Çocuklarda büyüme hormonu salgılanması için protein, çinko, D vitamini ve kalsiyum gibi temel besin öğeleri önemlidir.
Günümüzde birçok çocuk hızlı tüketim alışkanlıkları nedeniyle yeterli protein veya mineral alamıyor. Bu da büyüme eğrisinde duraksamaya yol açabiliyor. Özellikle süt, yoğurt, yumurta, balık ve mevsim sebzeleri büyüme çağında kemik gelişimini destekleyen değerli gıdalardır.
Uyku Kalitesi Büyüme Hormonunu Belirler
Boy uzaması, büyük ölçüde Büyüme Hormonu (Growth Hormone – GH) salgılanmasına bağlıdır. Bu hormonun en yoğun salgılandığı zaman dilimi ise derin uyku evresidir.
Küçük çocukların 21:00-22:00 saatleri arasında uyumuş olması, büyüme hormonunun en verimli salgılandığı gece yarısından önceki dönemi yakalaması açısından önemlidir.
Yaşa uygun uyku süresi (okul öncesi için 10-13 saat, okul çağı için 9-11 saat) sağlanmalıdır. Kronik uyku eksikliği, GH salınımını baskılayarak uzamayı yavaşlatabilir.
Hareket Eden Çocuk Sağlıklı Büyür
Fiziksel aktivite, kemik yoğunluğunu artırır ve kas gelişimini destekler. Günümüzde hareketsizlik ve ekran bağımlılığı, çocuklarda erken yaşta postür bozuklukları ve yavaş büyüme eğrisi ile sonuçlanabiliyor.
Uzm. Dr. İşbilir, “Her gün 1 saat açık havada oyun veya spor yapmak, büyüme hormonunun doğal şekilde salgılanmasını sağlar,” diyor.
Büyüme Geriliği Gözden Kaçmamalı
Bazı durumlarda büyüme hızı; tiroid, bağırsak emilim bozuklukları veya büyüme hormonu eksikliği gibi altta yatan hastalıkların habercisi olabilir.
Uzm. Dr. İşbilir, “Boy uzamasında belirgin bir yavaşlama fark edildiğinde, beklemek yerine uzman değerlendirmesi almak gerekir. Çünkü erken tanı, çocuğun kaybettiği büyüme süresini telafi etmesini sağlayabilir,” uyarısında bulunuyor.
Düzenli Takip, Sağlıklı Gelişimin Anahtarı
Çocuklarda yılda en az iki kez yapılan boy-kilo ölçümleri, olası büyüme problemlerinin erken tespiti açısından değerlidir.
Uzm. Dr. Fikret İşbilir sözlerini şöyle tamamlıyor:
“Sağlıklı büyüme yalnızca boyla değil, genel gelişim dengesiyle ölçülür. Doğru beslenme, düzenli uyku, aktif yaşam ve ebeveyn farkındalığı bir araya geldiğinde, çocuklar potansiyellerine güvenle ulaşabilir.”
